Fiili Hacizlerde Uygulamadaki Değişiklikler: Türk Hukuk Sistemi ve Son Gelişmeler
Fiili hacizler, alacaklıların borçluların mal varlığı üzerindeki hakkını kullanmak için başvurduğu bir yöntemdir. Ancak, fiili hacizlerin uygulanması sırasında yaşanan bazı sorunlar nedeniyle, Türk hukuk sisteminde bu alanda değişiklikler yapılmıştır.
Özellikle, fiili hacizlerin uygulanması sırasında borçluların mağduriyeti ve hukuk dışı uygulamaların artması gibi sorunlar, yeni düzenlemelere neden olmuştur. Bu kapsamda, mal varlığı üzerindeki fiili haciz uygulamalarında, alacaklının yetkisini aşan uygulamaların önlenmesi, borçluların haklarının korunması ve hukuk dışı uygulamaların engellenmesi amaçlanmaktadır.
Yeni düzenlemeler çerçevesinde, fiili haciz uygulamaları, alacaklıların yetkisini aşmamaları ve borçluların haklarını korumaları için belirli kriterlere uygun olarak gerçekleştirilmelidir. Bu kriterler arasında, borçlu malvarlığının nerede olduğu, haciz işleminin nedeni, haciz işleminin zamanlaması ve borçlunun haklarının korunması gibi unsurlar yer almaktadır.
Fiili hacizlerdeki uygulamadaki değişiklikler, borçlu ve alacaklıların haklarını korumak ve hukuka uygun bir şekilde işlem yapılmasını sağlamak açısından son derece önemlidir. Bu nedenle, fiili haciz uygulamaları hakkında doğru bilgi sahibi olmak ve uzman bir avukattan danışmanlık almak, mağduriyetlerin önlenmesi açısından büyük önem taşımaktadır.
28/03/2023 TARİHLİ DEĞİŞİKLİKLERİN AKABİNDE FİİLİ HACZİN UYGULANMASI
MADDE 1- 9/6/1932 tarihli ve 2004 sayılı İcra ve İflas Kanununa 79 uncu maddesinden sonra gelmek üzere aşağıdaki madde eklenmiştir.
“Konutta haciz:
MADDE 79/a- İcra müdürü, haciz yapılması talep edilen yerin konut olduğunu tespit ederse, bu yerde haciz yapılmasına karar verir ve bu kararı derhal icra mahkemesinin onayına sunar.
Mahkeme, dosyanın tevdi edildiği tarihten itibaren en geç üç gün içinde dosya üzerinden yapacağı inceleme sonunda haciz yapılması talep edilen yerin konut olduğunun anlaşılması halinde kararın onaylanmasına kesin olarak karar verir. Bu kararın icra dairesine bildirilmesi üzerine haciz işlemleri yapılır. Haciz yapılması talep edilen yerin konut olmadığının anlaşılması halinde ise mahkeme, konutta haciz yapılmasına dair kararı kesin olarak kaldırır. Bu kararın icra dairesine bildirilmesi üzerine icra müdürü, mevcut haciz talebi hakkında yeniden karar verir.
Mahkemenin onaylama kararı üzerine hacze gidilen yerin konut olmadığının anlaşılması halinde hacze devam olunur. Ancak konut olmadığı kabul edilen bir yerle ilgili verilen haciz kararı üzerine yapılan haciz işlemi sırasında, bu yerin konut olduğu anlaşılır ve borçlu da haczin yapılmasına rıza göstermez ise haciz işlemine son verilir ve müteakip işlemler hakkında birinci ve ikinci fıkra hükümleri uygulanır.
İhtiyati haciz hakkında, bu madde hükmü uygulanmaz.”
Yeni düzenleme ile, haciz yapılması talep edilen yerin, konut olduğunu tespit edilmesi halinde bu yerde haciz yapılmasına İcra Müdürü karar verdikten sonra, bu kararı derhal icra mahkemesinin onayına sunacaktır.
Konutta haciz için öncelikle İcra Müdürü kararı ve ardından İcra Mahkemesi Hakiminin hacze onay kararı düzenlemesi gerekiyor. Bu şekilde, konutta haciz talebi konusunda nihai karar hakimin onayına bırakılmıştır.
İcra Mahkemesi, dosyanın kendisine tevdi edildiği tarihten itibaren en geç 3 gün içinde dosya üzerinden incelemesi sonuçlandıracaktır.
Hakim yapacağı inceleme sonunda, haciz yapılması talep edilen yerin konut olduğunun anlaşılması halinde kararın onaylanmasına kesin olarak karar verecektir. Bu kararın icra dairesine bildirilmesi üzerine de haciz işlemleri yapılacaktır.
Haciz yapılması talep edilen yerin konut olmadığının anlaşılması halinde ise mahkeme, konutta haciz yapılmasına dair kararı kesin olarak kaldıracaktır.
Mahkemenin onaylama kararı üzerine hacze gidilen yerin konut olmadığının anlaşılması halinde hacze devam edilecektir. Yani konut haczi için haciz kararı verilen yerin bir iş merkezi, ofis vb. olması halinde de hacze devam edilebilecektir.
Haciz talebi aşamasında konut olduğu fark edilmeyen bir yerle ilgili haciz kararı verilmesi durumunda; haciz işlemi sırasında, bu yerin konut olduğu anlaşılır ise borçlunun bu hacze rızası olmalıdır. Haciz için hakimin onay kararı bulunmaması halinde borçlu, haczin yapılmasına rıza göstermez ise haciz işlemine son verilecektir. Daha açık bir ifadeyle hakim kararı veya borçlunun açık rızası yoksa konutta haciz uygulanamaz.
Alacaklı taraf bu adreste haciz yapmakta ısrarcı olursa, icra memuru böyle bir hacze devama müsaade edemez. Bu nedenle, konut haczi için hakim onayı yok ise veya borçlu da hacze izin iradesini bildirmiyor ise, icra memuru haciz yapamayacak ve haciz tutanağını kapatacaktır.
Bu aşamadan sonra alacaklının talebi değerlendirilecek ve ancak hakim onayı da alınması ardından bir başka gün aynı konut adresinde haciz uygulanabilecektir.
Aynı zamanda bu değişikli ile haczi mümkün olmayan eşyaların kapsamı genişletilmiştir. Borçlu ve aynı konutta birlikte yaşayan aile üyelerine ait kişisel eşya ile ailenin ortak kullanımına hizmet eden tüm ev eşyası haciz kapsamı dışına alınmıştır.
Eskiden, borçlunun haciz yapılan evinde 2 televizyon var ise biri haczedilebiliyordu. Biri haczedilmezdi. Yeni düzenleme ile evde her bir odada ayrı ayrı 5 televizyon dahi olsa artık haciz mümkün olmayacaktır. Bu hali ile eşyanın sayısı değil, aile fertlerine veya borçluya ait kişisel eşyaların da, ailenin ortak kullanımına hizmet eden eşyaların da haczi mümkün değildir. İcra takibine konu alacağa yetecek miktarı aşacak şekilde (taşkın) haciz yapılması açıkça yasaklanmıştır. Örneğin borç 50 bin TL ise işbu değişiklikler ile 50 bin TL’lik eşya üzerinde haciz yapılabilecektir.